Truyện Ngắn Đặc Sắc Việt Nam Từ 1986 Đến Nay

Truyện Ngắn Đặc Sắc Việt Nam Từ 1986 Đến Nay

Sự thành công của truyện ngắn thời đổi mới, hình như cho thấy những kinh nghiệm lựa chọn thể loại đã lặp lại một lần nữa, trong cách truyện ngắn chiếm giữ vị trí thống soái trên văn đàn, như đã từng có ở cuộc tiếp xúc với thế giới bên ngoài mấy chục năm đầu thế kỷ XX. Người ta hay cắt nghĩa hiện tượng này dựa vào bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam, ở phẩm tính ưa những cái đẹp nhỏ nhắn, hài hòa, tinh tế và/hoặc dựa vào tâm lý sáng tạo của nhà văn Việt Nam, cũng ở tài năng tỉa tót, đẽo gọt những cái đẹp nhỏ nhắn, hài hòa, tinh tế. Nhưng có một thực tế vượt lên trên những diễn giải mang nặng tính chất ý hệ như vậy: kết quả của nỗ lực làm mới ý thức và ngôn ngữ văn chương. Dấn thân xã hội hay thuần túy nghệ thuật hình như không đơn thuần xuất phát từ các trạng huống của quá trình đổi mới.

Chính sự tham dự của nhà văn vào đời sống hiển hiện như một lựa chọn tất yếu/ ngẫu nhiên đã mở rộng biên độ nghệ thuật cho nhà văn trong việc đồng nhất hoạt động văn chương và hoạt động xã hội. Đó là một đặc điểm rất độc đáo của văn học từ Đổi mới. Và truyện ngắn đã làm tốt được điều này một phần cũng nhờ chính vào tính chất ngắn gọn và chụp bắt thời điểm của nó. Như những ngôi sao trên bầu trời đêm, truyện ngắn tỏa sáng lung linh bởi những suy tư về ý thức và ngôn ngữ. Nó là vật tự sáng nhưng cũng là vật rọi sáng, nó chiếu sáng cho nhau và bắt sáng từ nhau, dệt nên bầu trời tinh tú. Nên sẽ thú vị hơn nếu các bạn cũng tham gia vào trò chơi này như chúng tôi: chọn lấy cho mình những vì sao mà bạn cho là sáng nhất trong muôn vàn vì sao ấy. Khi ấy, tất nhiên, có thể sẽ có những lựa chọn trùng khớp, cũng có thể sẽ có những vênh chệch, do bởi vị trí quan sát có thể khác nhau, cái nhìn và tầm nhìn có thể cũng không giống nhau. Nhưng có một điểm chung trong suốt quá trình quan sát ấy, chúng ta được thụ hưởng vẻ đẹp mê hoặc mà bầu trời kia ban tặng.

(Nhà nghiên cứu Đoàn Ánh Dương)