Thủy Quân Triều Nguyễn (1802 – 1884)

Đầu thế kỷ XIX, khi thế giới tư bản đang phát triển mạnh mẽ với những thể chế chính trị tiến bộ hơn thời trung cổ, thì ở Việt Nam, nhà nước phong kiến Nguyễn ra đời. Đây là vương triều cuối cùng trong lịch sử quân chủ chuyên chế Việt Nam.

Là vương triều duy nhất trong các chính quyền phong kiến Việt Nam xác lập được quyền cai trị từ Lạng Sơn tới Cà Mau, triều Nguyễn đã kế thừa những kinh nghiệm của cha ông đi trước trong vấn đề xây dụng quân đội, bảo vệ đất nước. Sau khi thống nhất đất nước, các vua triều Nguyễn đã ý thức được tầm quan trọng của biến đổi với an ninh quốc phòng. Vì vậy, đã ra sức xây dựng thuỷ quân trở thành binh chủng tác chiến độc lập.

Trong cơ cấu tổ chức quân đội triều Nguyễn, thủy quân đóng một vai trò rất quan trọng, được tổ chức tương đối quy củ, chặt chẽ, giúp bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và duy trì trật tự xã hội. Thủy quân có nhiều hoạt động hỗ trợ đàn áp các cuộc khởi nghĩa nông dân, hỗ trợ các chuyến đi công cán nước ngoài của quan lại nhà Nguyễn, tham gia vào công việc vận tải đường biển. Đặc biệt, thủy quân có vai trò quan trọng trong việc thực thi và bảo vệ chủ quyền tại các đảo và quần đảo của Việt Nam như: tuần tra, giám sát vùng biển; tuần bắt giặc biển; vãng thám, đo đạc thủy trình và vẽ bản đồ; cắm cột mốc, dựng bia chủ quyền cũng như các hoạt động cứu hộ thuyền nước ngoài gặp nạn trên biển.