Hồi Ký Lý Quang Diệu – Tập 2: Từ Thế Giới Thứ Ba Vươn Lên Thứ Nhất (Tái Bản 2020)

Sau khi lãnh đạo đất nước Singapore độc lập ở cương vị Thủ tướng trong vòng 3 thập kỷ, năm 1990, Lý Quang Diệu lui về làm cố vấn và dành nhiều tâm sức thu thập tài liệu để viết nên bộ hồi ký này, nhìn lại toàn bộ cuộc đời ông.

Cuốn tập 1 – Câu chuyện Singapore – được bắt đầu viết từ năm 1994, và xuất bản lần đầu tiên năm 1998, kể lại những ký ức đáng tự hào của một chàng sinh viên giỏi trong những ngày tháng du học trên đất Anh; từ câu chuyện tình yêu cảm động của ông với người vợ, đến những hoài bão của chàng thanh niên trẻ tuổi: những kết giao, những mối quan hệ, từng bước thâm nhập chính trường, học cách đối nhân xử thế, xây dựng đảng, lèo lái đất nước vượt qua những khó khăn.

Tập 1 kết thúc ở thời điểm Singapore tuyên bố độc lập năm 1965, sau khi tách ra từ Liên bang Malaysia, cũng là lúc đánh dấu một cột mốc quan trọng trong quá trình hình thành suy nghĩ, tính cách của ông Lý.

Những bước đi “bươn chải” của một nhà lãnh đạo năng động được tả lại trong cuốn sách cũng giúp người đọc có thêm một góc nhìn về tình hình thế giới thời Chiến tranh Lạnh, phong trào không liên kết, Mỹ, Anh, Nga, Trung Quốc và các cường quốc khác ở thời điểm còn đang “ẩn tàng” giữa hai bên màn sắt; về Liên minh châu Âu thời kỳ hình thành, về khối Thịnh vượng chung, và những liên minh, hiệp ước khác.

Lý Quang Diệu viết trong tập 2 – “Từ thế giới thứ ba vươn lên thứ nhất”, xuất bản năm 1999: “Nếu Singapore là một đứa trẻ, tôi tự hào vì đã chăm sóc và nuôi dưỡng đứa trẻ ấy”.

Năm 1965, nhà nước Singapore non trẻ giành độc lập, và sự tồn tại của quốc đảo nhỏ bé lúc đó rất mong manh. Từng là thuộc địa của Vương quốc Anh với vai trò là cảng giao thương, Singapore nay trở thành quốc gia hiện đại ở châu Á, nắm trong tay hãng hàng không lớn nhất thế giới, sân bay lớn, cảng thương mại đông đúc nhất, và mức thu nhập bình quân đầu người cao thứ 4 thế giới.

Câu chuyện về sự chuyển đổi của Singapore được kể một cách lôi cuốn, và cũng gây tranh cãi.

Đất nước Singapore sinh ra từ sự tan rã chế độ thực dân, sau sự tàn phá của Chiến tranh thế giới thứ 2, tình trạng đói nghèo phổ biến, sự rối loạn sau sự rút lui của lực lượng nước ngoài. Singapore hiện đang được ca ngợi là một thành phố của tương lai. Hiện tượng lịch sử phi thường này được kể bởi 1 người không chỉ sống qua tất cả các giai đoạn khó khăn đó, mà chính là nhân vật kiến tạo quốc gia, mở đường cho đất nước.

Cuốn sách được viết dựa trên những ghi chú tỉ mỉ của ông, cũng như các giấy tờ của chính phủ chưa được công bố, và những hồ sơ chính thức của chính phủ trước đây. Ông nêu ra những nỗ lực phi thường để duy trì sự tồn tại của đảo quốc nhỏ bé ở Đông Nam Á.

Ông giải thích cách ông và các thành viên chính phủ dập tắt mối đe dọa từ bên ngoài tới an ninh của nhà nước non trẻ này, và bắt đầu quá trình gian khổ xây dựng đất nước: xây dựng hệ thống đường sá, cơ sở hạ tầng, từ vùng đất chủ yếu là đầm lầy; xây dựng lực lượng quân đội từ nguồn dân số nhỏ bé, nạn phân biệt chủng tộc phổ biến, chia rẽ ý thức hệ; loại bỏ vấn đề tham nhũng còn tồn tại từ thời thuộc địa; cung cấp hệ thống nhà ở xã hội; thành lập hãng hàng không và sân bay quốc gia.

Ông cũng viết một cách thẳng thắn về cách tiếp cận sắc bén của mình để loại bỏ đối thủ chính trị và những người có quan điểm không chính thống về nhân quyền, dân chủ,… nhằm “luôn đúng khuôn mẫu, không chỉ về mặt chính trị”.

Cũng trong cuốn sách, Lý Quang Diệu khắc họa chân dung người đàn bà thép Margaret Thatcher và Ronald Reagan, Giang Trạch Dân, George Bush và Đặng Tiểu Bình.

Ông vén bức màn bí mật về gia đình, viết một cách cẩn trọng và yêu thương về vợ ông và người con trai Lý Hiển Long. Ông tỉ mỉ thuật lại những trải nghiệm và cảm nghĩ của mình qua thời gian dài tiếp xúc với những đất nước khác (trong đó có Việt Nam và Trung Quốc) mà có lẽ bạn đọc Việt Nam sẽ quan tâm nhiều.

“Tựa đề cuốn sách này biểu thị khát vọng của tất cả các nước đang phát triển, nhưng tiếc thay, cho đến nay, số nước thành công rất ít. Singapore là một trong số rất ít đó. Vì thế, hồi ký về những năm đầu thời kỳ độc lập được viết bởi người cha sáng lập đất nước này – ông Lý Quang Diệu – sẽ rất lý thú đối với nhân dân các nước đang phát triển và những ai quan tâm đến vận mệnh của đất nước họ. Câu chuyện được kể thẳng thắn bằng văn phong rất trong sáng và thú vị. Cuốn sách có sức thu hút kỳ lạ”

_Kofi A.Annan, Nguyên Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc.