Bối cảnh câu chuyện, Paris hoa lệ thế kỷ XIX. Câu chuyện bắt đầu từ một vụ trộm bí ẩn, kẻ trộm đã lấy đi một khoản tiền lớn từ két sắt “bất khả xâm phạm” của nhà băng André Fauvel. Chiếc két vẫn còn nguyên vẹn, không hề có dấu hiệu bị kẻ gian đột nhập, cậy phá, không một manh mối điều tra ngoài một vết xước nhỏ…
Một mô típ khá quen thuộc đối với những tác phẩm trinh thám. Nhưng ở thời điểm hiện tại, Hồ sơ số 113 của Emile Gaboriau vẫn xứng đáng là một trong những tác phẩm trinh thám cổ điển nổi bật, vì cuốn sách ra đời từ rất lâu, có thể xem như là tác phẩm mở màn cho dòng tiểu thuyết trinh thám Pháp…
Vụ án không manh mối, mọi tình nghi tập trung vào hai người giữ chìa khóa của két sắt – Ông chủ ngân hàng André Fauvel và anh chàng thủ quỹ Prosper. Nhưng vụ việc liệu có thể đơn giản như vậy? Liệu còn có người thứ ba? Cho đến khi vị thanh tra “thiên tài” Lecoq vào cuộc.
Bằng tài năng điều tra và suy luận siêu phàm, thanh tra Lecoq đã từng bước vén bức màn bí ẩn đằng sau vụ trộm, đưa người đọc vào những cung bậc cảm xúc khác nhau: lúc căng thẳng hồi hộp qua từng tình tiết được hé lộ; lúc thương xót, cảm thông, lúc lại phẫn nộ, căm giận trước sự lừa dối, bạo lực…
Một thám tử Lecoq trẻ tuổi, mạnh mẽ có phần nào đó giống mẫu cảnh sát hiện đại. Lecoq có một xuất thân bí ẩn (theo tác giả giới thiệu là có quá khứ bất hảo nhưng đã hoàn lương), hành tung xuất quỷ nhập thần. Ông không ngại hóa trang đi khắp mọi ngóc ngách của thành phố Paris để điều tra vụ án. Lecoq cũng không tuân thủ luật pháp một cách cứng nhắc mà đã tìm ra cách giải quyết hợp tình, hợp lý nhất làm người đọc hài lòng.
Một điểm cộng của tác phẩm này chính là nghiệp vụ điều tra trong truyện được Gaboriau miêu tả khá tỉ mỉ và chi tiết, từ việc lấy dấu vết ở hiện trường, thẩm vấn nghi can, điều tra vụ án… Tất cả như những thước phim quay chậm, dưới nhiều góc độ.
Tác giả đã hoàn toàn thành công khi gieo vào lòng người đọc những hoài nghi, sợ hãi về một xã hội mà ở đó huynh đệ tương tàn, bạo lực và lừa dối nhưng sau tất cả, cũng chính ông đã trao gửi một thông điệp đầy cảm thông và bao dung đến kỳ lạ trong tác phẩm của mình: Tình yêu và sự bao dung có thể vượt lên trên tội ác và rào cản của xã hội. Với những độc giả yêu truyện trinh thám thực thụ, thì Hồ sơ 113 là một trong những tác phẩm không thể bị bỏ qua.