Hành Trình Văn Hóa Chăm

Hành Trình Văn Hóa Chăm của Inrajaka do nhà xuất bản Văn hóa Dân tộc ấn hành tháng 11 năm 2017, là tác phẩm đầu tay của một tác giả còn khá trẻ: 33 tuổi. Sách dày 200 trang, bao quát cả phạm vi rộng lớn thuộc nhiều lĩnh vực, khía cạnh của một vương quốc cổ, một tộc người đã dựng xây nền văn minh phát triển sớm trên phần lớn giải đất miền Trung Việt Nam ngày nay.

Tác giả dẫn đưa người đọc vào cuộc hành trình thú vị: Từ lịch sử vương quốc Champa đến lai lịch tộc người Chăm, từ văn hóa vật chất đến văn hóa tinh thần sang văn hóa ứng xử, đều được tác giả động cấp đến với một văn phong giản đơn mà không kém thú vị.

Cụ thể hơn, người đọc có thể nhận biết: Người Chăm là ai, và đang ở đâu qua tư liệu lịch sử cũng như truyền thuyết được lưu truyền trong dân gian; tiếp đến là Hải sử và văn hóa biển Chăm với Cù Lao Chàm và Cửa Đại Chiêm trong quan hệ khăng khít với thế giới Đông Nam Á Hải đảo.

Văn hóa vật chất gồm ẩm thực, nhà cửa, trang phục, ngành nghề thủ công truyền thống, phương tiện đi lại và vận chuyển, di tịch lịch sử – văn hóa, vân vân là những khía cạnh đã được thông tin đại chúng đưa nhiều nhưng chưa đủ và nhất là – vẫn còn thiếu cái nhìn hệ thống. Hành trình Văn hóa Chăm thì khác. Nó cũng khác công trình mang tính hàn lâm như Văn hóa Chăm [của Phan Xuân Biên, Phan An, Phan Văn Dốp] do Viện Khoa học Xã hội in từ một phần tư thế kỉ trước.

Đặc biệt Hành trình Văn hóa Chăm đưa độc giả vào những vùng đất độc đáo nhất của văn hóa Chăm, qua những câu hỏi cốt tủy: Tại sao người Chăm Bà-ni cúng tế tháp? Đâu là khác biệt giữa Islam và Bà-ni? Ở đây người đọc có thể tra cứu hay kiểm tra kiến thức của mình về Chăm như tra cứu từ điển bỏ túi. Về lễ hội chẳng hạn, có các “mục từ”: Yor yang, Katê, Cabbur, Pơh Bơng Yang, Rija Nưgar, Palau Paxah, Xuk Yơng, Ramưwan…

Về Văn chương, là: Sử thi Akayet Dewa Mưno, Akayet Inra Patra, Akayet Um Mưrup; Trường ca, là Ariya Bini Cam, Ariya Cam Bini, Ariya Xah Pakei, Ariya Glơng Anak, Ariya Po Parơng, Ariya Twơn Phauw, Pauh Catwai, Jadar và Ariya Nau Ikak; Gia huấn ca, có: Ariya Patauw Adat, vân vân. Rất tiện lợi cầm tay và tra cứu!

Cuối cùng, tác giả dẫn người đọc “Đi vào làng Cham cùng khám phá đời sống Cham” qua các palei Chăm cùng di tích: Kut, Ghur, đập, làng nghề cùng những lối kiêng kỵ rất Chăm. Ở đó vẫn tồn tại những huyền thoại, như huyền thoại về Harơk Kah, về Ma Hời và Vàng Hời, về Samri, Yang Ing và Ciet sách, về Mương Đực Mương Cái…