TRONG THẾ GIỚI KHÔNG GIỐNG VỚI NHỮNG GÌ TA THẤY (Tạ Duy Anh)
***
Đứa Con Của Nấm Mồ
Tập truyện ngắn của Đào Quốc Minh
NXB Hội Nhà Văn ấn hành năm 2022
An Nam phát hành
Không một nhân vật nào trong số 23 truyện ngắn in trong tập này là người bình thường. Nếu họ không dị dạng, khiếm khuyết, méo mó về hình thể, thì cũng dở điên dở dại, nửa ma nửa thần, nửa quỷ nửa người. Họ tập hợp lại thành một thế giới NHỮNG KẺ DỊ THƯỜNG. Nhưng cái hình thể tàn tạ, xấu xí, điếc lác, mù lòa, bệnh hoạn gớm ghiếc, hay đủ thứ khuyết tật về tinh thần, chưa có gì đáng phải nói. Cái đời sống mà họ thuộc về, họ làm nên, họ được có mặt, họ phải chịu đựng, họ là nạn nhân, là chủ nhân…tạo ra một thứ bóng tối vĩnh cửu, mới đáng kinh sợ. Không người bình thường nào mong muốn một cuộc sống như vậy. Một cuộc sống như vậy là sự phi lý tột cùng. Không ai có thể sống cái đời sống ấy mà lại không phát điên, không tự hủy diệt, không bệnh hoạn hoặc không phạm tội, ít nhất là phạm tội trong ý nghĩ. Và họ không có tuổi, không có căn cước, không có quá khứ và tương lai. Nhà cửa, những điều giản dị làm nên một cuộc sống bình thường hoàn toàn vắng bóng với họ. Thậm chí, ngay cả không gian, thời gian mà các nhân vật ấy hiện ra, cũng không thể xác định nó ở đâu, khi nào, vào thời nào. Nó vừa thực vừa ảo, vừa hiện tại, vừa quá khứ, vừa chưa xảy ra… Nhưng những nhân vật ấy, đi kèm là những sự kiện rùng rợn, đáng sợ, đầy ma mị, đầy tính chất hăm dọa sẽ làm nổ tung mọi ảo tưởng, kéo đổ mọi thần tượng, phá vỡ những quy tắc…lại luôn đồng hành cùng người đọc như những hiện thực có thể sờ mó. Kết quả là, mỗi khi đọc xong một truyện, bạn đọc cứ phải tự hỏi: Chuyện của thời nàoNULL Nhân vật đang sống hay đã chết? Mọi thứ đang xảy ra là thật hay ảo? Tác giả kể hay ma quỷ kể? Bởi vì có truyện, phải khi đọc câu kết, mới biết người kể là một vong hồn, một con ma, một kẻ từng oanh liệt nhưng đã chết từ tám hoánh nào rồi. (Tiện thể nói luôn, hầu hết nhân vật của Đào Quốc Minh đều không thể xác định được tuổi. Chính xác hơn là họ không có tuổi). Có truyện, người kể và nhân vật cứ nhập vào nhau từng lúc, khiến không còn phân biệt được đâu là “tôi” nhân vật, đâu là “tôi” nhà văn với tư cách người trong cuộc kể lại, đâu là “tôi” quan sá lạnh lùng đứng từ xa hay tít trên cao? Và câu hỏi bao trùm khi khép sách sẽ là: Đào Quốc Minh muốn nói gì với bạn đọc? Các “dị truyện” của anh, luôn khiến bạn đọc hãi hùng, muốn truyền tải thông điệp gì? Nỗi khổ phải sinh ra làm kiếp người trong một không gian thiếu vắng nhân tính, thiếu vắng vẻ đẹp, thiếu vắng tình yêu, nơi lịch sử, những giá trị bị đánh tráo, nơi sự dối trá, sự đọc ác lên ngôi… có vẻ là điều dễ nhận thấy nhất. Nhưng đấy là thứ mà ta mới chỉ tạm bằng lòng, để khép sách. Còn khi khép sách xong rồi, nằm vắt tay lên trán, lần lại hành trình của những câu chuyện trong sách, thì nhiều câu hỏi khác cứ liên tiếp hiện ra. Câu hỏi bám dai dẳng nhất-ít nhất là với tôi: Những gì Đào Quốc Minh sáng tạo có xuất phát từ hiện thực?