Combo Lolita và Đọc Lolita ở Tehran

Combo Lolita Và Đọc Lolita ở Tehran

LOLITA (Bản Mới)

“Lolita, ánh sáng của đời tôi, ngọn lửa nơi hạ bộ của tôi. Tội lỗi của tôi, tâm hồn của tôi. Lo-lee-ta: đầu lưỡi lướt xuống ba bước nhỏ dọc vòm miệng, khẽ đập vào răng ba tiếng. Lo. Li. Ta.
Buổi sáng, em là Lo, ngắn gọn là Lo thôi, đứng thẳng cao một mét bốn mươi sáu, chân đi độc một chiếc tất. Mặc quần thụng trong nhà, em là Lola Ở trường học, em là Dolly. Trên dòng kẻ bằng những dấu chấm, em là Dolores. Nhưng trong vòng tay tôi, bao giờ em cũng là Lolita.“

***

Lolita, hiện tượng bất thường bậc nhất của văn chương thế kỷ 20, được xuất bản lần đầu vào năm 1955 tại Paris, mặc dù viết bằng tiếng Mĩ. Cũng như mọi tác phẩm kỳ vĩ và có độ lệch chuẩn lớn, như tiểu thuyết của D. H. Lawrence hay của Anthony Burgess, khởi đầu của Lolita không hề suôn sẻ.
Giờ đây khi thực sự được đọc Lolita, ta hiểu tại sao Vladimir Nabokov nâng niu nó đến vậy. Thoạt tiên bị nhìn nhận một cách giản đơn quá mức, Lolita dần thoát khỏi cái định kiến coi nó là tác phẩm thuần túy gợi dục, bởi Lolita chứa đựng nhiều, rất nhiều hơn thế: nó tinh vi dò xét tâm lý con người (dù không cần viện tới tâm phân học, mà thậm chí Nabokov còn luôn luôn tìm cách bài xích Sigmund Freud), và nó còn là những nước cờ ngôn từ kiệt xuất của một trong những thiên tài văn chương lớn nhất.

Đến giờ, dù cho bao năm tháng đã qua đi, Lolita vẫn cứ là một hiện tượng bất thường, và cô bé Lolita, “ánh sáng của đời tôi, tội lỗi của tôi, tâm hồn của tôi“ trong trí tưởng của Humbert Humbert, vẫn bất tử trong dáng đứng thẳng cao chưa đầy một mét rưỡi và toàn bộ đặc tính của một “tiểu nữ thần“ vĩnh viễn bất kham.

Đọc Lolita Ở Tehran

Đọc Lolita ở New York, không có gì đáng nói. Đọc Lolita ở Paris, lại càng không có gì đáng nói. Đọc Lolita ở Thimphu, Bhutan thì hẳn có hơi đặc biệt. Đọc Lolita ở Tehran, càng đặc biệt. Đặc biệt, vì đó là Tehran. Là Iran. Nơi người ta có thể mất mạng vì đấu tranh cho quyền chính đáng của phụ nữ, cho phẩm giá đích thực của con người.

Mùa thu năm 1995, sau khi thôi chân giảng dạy cuối cùng, tôi quyết định tự nuông mình, biến một điều hằng mơ ước lâu nay thành sự thật. Tôi chọn bảy người trong số các thành viên ưu tú và chăm chỉ nhất của mình, mời họ đến nhà tôi mỗi sáng thứ Năm để thảo luận về văn chương. Họ đều là phụ nữ. Dạy riêng một lớp gồm cả nam lẫ nữ tại nhà mình là quá mạo hiểm, kể cả khi chúng tôi chỉ thảo luận về tiểu thuyết vô hại mà thôi. Một cậu sinh viên kiên gan, tuy bị cấm dự lớp của chúng tôi, cứ khăng khăng đòi quyền của mình. Thế là, cậu sinh viên ấy, tên là Nima, đọc tư liệu được tôi giao, và vào một số ngày nhất định cậu sẽ đến nhà tôi thảo luận về các sách chúng tôi đã đọc.

 

Tôi thường nhắc đùa sinh viên của mình về cuốn Thời thanh xuân của cô Jean Brodie (The Prime of Miss Jean Brodie) của Muriel Spark và hỏi, Ai trong số các bạn cuối cùng sẽ phản bội tôi? Vì tôi sinh ra đã là người bị quan và tôi chắc mẩm ít nhất một người sẽ quay lưng lại với tôi. Nassrin một lần trả lời tinh nghịch, Chính cô đã nói với chúng em rằng cuối cùng chính chúng ta là kẻ phản bội mình, đóng vai Judas với chính Chúa Ki-tô của mình. Manna chỉ ra rằng tôi không phải cô Brodie, còn họ, chà, họ là họ, vậy thôi. Cô ấy nhắc tôi nhớ đến một lời cảnh báo mà tôi thích nhắc đi nhắc lại: trong mọi trường hợp, đừng hạ thấp giá trị một cuốn tiểu thuyết bằng cách cố biến nó thành sao y bản gốc của cuộc sống thực tạ