Sài Gòn Vang Bóng

Trong nhiều năm qua, những tác phẩm viết về Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh luôn được người đọc đón nhận một cách yêu thương, nồng nhiệt. Đặc biệt là những trang viết về những không gian ký ức, nối quá khứ đến hiện tại, đưa xa về gần, dẫn ráp nhiều thế hệ.

Dường như bao nhiêu trang viết về Sài Gòn cũng chưa đủ, như con đường chưa đi đến cuối cùng, như dòng sông chưa uốn lượn hết các luồng rạch, như bầu trời chưa mở hết các chiều kích của nó. Như thế, những trang sách về Sài Gòn còn là một thách thức không nhỏ đối với những người cầm bút.

Viết để thỏa tâm tình riêng tư mình rất khó, nhưng viết để thỏa niềm mong nhớ, kỳ vọng của độc giả lại càng khó hơn. Viết để bộc bạch chân thành thẳng thắn những suy tư không dễ, viết để cung cấp những tư liệu thú vị mà chuẩn xác lại càng không dễ chút nào.

Sài Gòn vang bóng của nhà báo Lý Nhân Phan Thứ Lang là một cuốn sách đầy ắp những tư liệu về Sài Gòn xưa. Đó là chuyện về chợ Bến Thành xưa và nay; chuyện về Dinh Xã Tây, tức tòa nhà Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh hiện thời; chuyện xây dựng Phủ đầu rồng tức Dinh Độc Lập được xây dựng như thế nào; chuyện ly kỳ về chùa Khải Tường được giải mã ra

Có thể nói, những câu chuyện liên qua đến những di tích lịch sử và các nhân vật nổi tiếng trong Sài Gòn vang bóng thoạt nghe qua thấy rất quen, tưởng như đã đọc đã biết từ lâu rồi. Thế nhưng, bên cạnh những điều quen thuộc vẫn có những góc lạ. Cái sự lạ ấy trước hết là do sự khúc xạ của ký ức tác giả, thứ nữa là nhờ vào những “kỳ duyên” mà tác giả có được những tư liệu gốc. Những tư liệu này, hầu hết được xử lý một cách thận trọng, có sự đối sánh ở nhiều góc độ, trong đó có sự rà soát ở những nhân chứng sống. Đó là may mắn mà không phải tác giả nào cũng có được.

Sài Gòn, Chuyện Tập Tàng

Lược sử truyền miệng thức uống Sài Thành

1. La-de Trái Thơm đi kèm một câu chuyện vui được truyền tụng về sau. Số là hãng muốn làm mới nhãn bia, và muốn đỡ chi phí nên chọn họa sĩ bổn xứ để vẽ. Nhãn mới có vẽ thêm vào nhãn Con Cọp hình bông houblon hay còn gọi là bông bia, được dùng để tạo vị đắng. Bông này còn tươi coi bộ giống bông atiso nhưng nhìn khô khác quá hay sao mà ông họa sĩ vẽ giống y trái thơm, rồi đem đi in cả lố lố. Khi nhãn in ra thì mới phát hiện hình trật lất, nhưng chẳng lẽ bỏ phí đi? Chữa cháy, hãng vẫn cho dán và nhét vào mỗi két một chai, đinh ninh dân nhậu đã dòm quen quá chai Con Cọp, xăm soi cái nhãn mà chi. Nhưng sự cố “chữa cháy” lại thành ra cái hay. Những người Hoa ở Chợ Lớn nhanh nhạy đánh hơi thấy cơ hội liền. Các chú đặt tên và tung tin nhãn la-de Trái Thơm là loại đặc biệt, mỗi két chỉ có một chai, ai mua nhiều thì tặng thêm chai Trái Thơm. Vậy là Trái Thơm đường đường được xếp vào ngôi vị “đàn anh”. Ngồi chung một mâm nhậu, người lớn hoặc uy tín luôn được dành cho chai này. Ôi! Trái thơm chỉ thơm tâm lý thôi cũng quá xá đã.

2. Người xưa có nói rằng: “Vô tửu bất thành lễ”. Hầu hết trong lễ nghi nào cũng có rượu, truyền thống đó kéo dài cho tới tận bây giờ. Trên bàn thờ lễ đường, bàn thờ gia đì phải tôn kính rót rượu mời đất trời, thánh thần, ông bà tổ tiên, vong linh và cả âm binh thiên tướng rồi mới bắt đầu nghi lễ. Ngày xưa, trước khi xuất quân ra chiến trận, nghi lễ sẽ là tế rượu, thắng trận sẽ có lễ rượu khao quân. Trong nghi lễ đời thường, tôn kính, trân trọng rót rượu mời nhau, chúc tụng, rồi mới mở lời bắt đầu câu chuyện.

3. Cà phê “sanh sau đẻ muộn” khá lâu so với trà và rượu, vào thế kỷ thứ IX, đến nay chỉ độ hơn một ngàn năm thôi. Trước tiên “bà mụ đỡ đẻ” là một đàn dê chứ không phải con người. Sự tình là vầy: Những người chăn dê nhận thấy một đàn dê ăn những trái chín đỏ của một loài cây có bông màu trắng, sau đó “tung tăng” chạy nhảy suốt cho tới đêm khuya. Một người ăn thử, người tỉnh táo ra, tan biến uể oải, lâng lâng muốn tung tăng như đàn dê. Họ thưa chuyện với những thầy tu trong vùng, những thầy tu ép lấy nước uống thử, quả là tỉnh táo hẳn như anh chàng chăn dê nọ, cầu nguyện suốt đêm không buồn ngủ. Vậy là từ đó họ lấy trái đó mà sử dụng. Chuyện xảy ra ở vùng đất Kaffa, Ethiopia, châu Phi. Và đó chính là cây cà phê ngày nay. Vậy vùng đất này là thủy tổ của cây cà phê, và dê để lại nhiều chuyện cho người đời, thêm chuyện này nữa thì quả là lợi hại. Nhớ người trồng cây ta nhớ luôn những “chàng” be he