Bộ 2 cuốn tùy bút ẩm thực của tác giả Trần Tiến Dũng: Món Ngon Và Gia Vị Cảm Xúc – Không

Bộ 2 cuốn tùy bút ẩm thực của tác giả Trần Tiến Dũng: Món Ngon Và Gia Vị Cảm Xúc – Không Gian Gia Vị Sài Gòn

• Món Ngon Và Gia Vị Cảm Xúc

“Đây là cuốn sách tập hợp một số bài viết về món ăn của tôi. Tôi không nhớ đã viết về các món ngon của tôi, từ khi nào. Tôi nghĩ, với mọi người đàn ông trưởng thành khi đã rời thiên đường bếp lửa thiêng liêng của người mẹ, phép màu cuộc sống quý nhất mà anh ta muốn được ban tặng chính là món ngon mặn mòi từ người tình cùng sống đời ở kiếp với anh. 

Tôi không nhìn món ăn đơn thuần chỉ là những nguyên liệu thực phẩm sau chế biến được dọn ra trên bàn ăn ở quán tiệm, gia đình. Từng khứa cá, miếng thịt, rau củ chẳng phải là đã tới với con người từ bầu trời, mặt đất, lòng nước cao cả và không gian văn hóa sâu sắc đó sao! 

Người ta vẫn nói về nghệ thuật nấu ăn, vậy thì sự sáng tạo nên bộ môn nghệ thuật thuần khiết nhất của loài người này không hề ở ngoài cấu trúc – tấm lòng – ân cần của người nấu ăn dâng tặng đến người thưởng thức. Với tôi, cấu trúc – tấm lòng – ân cần được thể hiện ở những nghệ sĩ nấu ăn trong lịch sử ẩm thực từ xa xưa hay đang đồng hành với chúng ta hôm nay, dẫu vô danh hay hữu danh, họ đều là nghệ sĩ bậc thầy. 

Tôi sanh ra ở miền Nam, trưởng thành ở đô thị Sài Gòn, khẩu vị chọn món ngon của tôi luôn nóng hổi trong không gian đó. Mỗi khi đói và nhất là khi tôi thấy thèm ăn, cảm giác tôi ưu tiên muốn thoả mãn chính là những món ngon quen thuộc từ gia vị đậm đà bản sắc quê nhà và đô thị đa văn hoá ẩm thực thân quen.

Nhưng trên hết, để một món ngon được ngon hơn, chính là tôi phải nêm thêm gia vị cảm xúc của mình; dù là người sành ăn hay người ăn chỉ cầu no thì gia vị cảm xúc ký ức và cảm xúc thực tại luôn là gia vị chính.

Tôi tin, mỗi khi nhớ lại cảnh khổ đã qua hay kể lại hạnh phúc êm đềm, trong kho hình ảnh của mỗi người luôn sáng rõ những món ăn hoặc dở hoặc ngon, nhưng chắc chắn sự no và ngon có được nhờ việc nêm thêm cảm xúc cho món ăn đã giúp chúng ta thêm ham sống.

Gia vị cảm xúc, với mỗi người Việt đã được sinh dưỡng thuần khiết, tinh tế từ bếp lửa gia đình, làng mạc, đường phố, đó là nền chuẩn để thẩm định một tác phẩm món ngon đến từ nhiều nền văn hóa khác nhau; thiếu điểm tựa đó chúng ta sẽ là nô lệ của các thương hiệu thức ăn nhanh thời thượng. 

Tập sách này được đến với bạn đọc từ ý tưởng của bạn tôi, họa sĩ Lê Thiết Cương. Chúng tôi cần một cuộc chơi chung quanh các món ngon để ý thức rằng, không có sự sáng tạo văn chương nghệ thuật nào có thể tồn tại nếu các món ăn từ bữa ăn thường ngày không hàm dưỡng cho chúng tôi những chi tiết cốt lõi của sự sống. Hy vọng quý vị độc giả bỏ qua những thiếu sót và chia sẻ cùng chúng tôi từng gia vị cảm xúc nêm vào mỗi món ăn trong tập sách này.”

• Không Gian Gia Vị Sài Gòn

Không Gian Gia Vị Sài Gòn (Tái Bản) là tập tùy bút thứ hai của tác giả Trần Tiến Dũng sau tập Món ngon và gia vị cảm xúc. Hàng ngày ở Sài Gòn và miền Nam, khi đứng trước tổng hòa các mùi hương của đời sống đang từng giây, từng phút hiện hữu trong không gian, tác giả luôn cảm nhận thấy mình đang thụ hưởng một đặc ân được bao bọc, hàm dưỡng trong nguồn hương Sài Gòn với toàn bộ sự phong phú vô ngần của nền văn hóa ẩm thực đa bản sắc, đa dân tộc vừa lâu đời vừa luôn luôn mới mẻ.

Đây là một tập sách, phần nào đó sẽ mở cho bạn vào không gian gia vị Sài Gòn cũng như một vài địa phương gần gũi khác. Bạn có tin là nguồn hương gia vị từ các món ăn, thức uống sẽ mời bạn vào một cuộc hành trình, không phải trở về cũng không phải ra đi mà đơn giản là cảm thụ trọn vẹn từng khoảnh khắc hiện hữu, ở chính nơi chốn đang sáng tạo từng món ngon với sự ân cần nêm nếm vào đó gia vị tình yêu, lời chúc sức khỏe, hạnh phúc từ đời này qua đời khác trong không gian bếp Việt! Nghệ thuật sáng tạo món ăn không phải để có các tác phẩm phô bày, triển lãm, người Việt sáng tạo món ngon để chính mình được hào hứng sống và để thực khách xa gần thỏa mãn vì được vui sống. Vậy hà cớ gì bạn và tôi từ chối không rời buông gánh lo âu mà sống cùng nguồn gia vị Sài Gòn, có gì mà phải mắc cỡ trong việc được Sài Gòn mời món ngon món lạ. Sài Gòn rất thật lòng được nhìn bạn ăn khoái khẩu và khoái chí khi nghe bạn khen.

Không gian gia vị ở Sài Gòn hàng ngày được mở ra cho đời sống thị dân từ các món bán rong trên phố. Người đô thị thuộc về và chung đụng hàng ngày với không gian gia vị hàng rong, quán xá bởi đó là thực chất nguồn sống và hồn đô thị. Đô thị nơi ta sống, nơi thiếu không gian, thiếu tiếng chim, thiếu biển, thiếu núi nhưng may mắn thay không bao giờ thiếu không gian gia vị sinh tồn .

Đưa tay ngoắc, vài bước đi bộ, một lần rề xe vào lề đường là có hủ tiếu gõ, bánh giò, bò bía, nước mía, sinh tố, kem câ Kể sao cho hết những món ngon vật lạ mà không gian gia vị Sài Gòn lộ liễu hay kín đáo, tế nhị hay sống sượng đang đua nhau mời mọc. Có khi thực khách chưa kịp gọi món thì cả không gian gia vị đã phủ lên họ , ngào ngạt hương thơm của trùng trùng món ăn, đồ uống. Hỏi rằng từng món ăn đồ uống đó từ đâu ra, món già thì bao nhiêu tuổi, món trẻ thì khai sanh từ hồi nào! Có thể chúng ta không có câu trả lời chính xác, nhưng tiếng chày, tiếng cối giã gạo nếp từ truyền thuyết các vua Hùng có thể tính tuổi bánh giầy bánh chưng. Còn những món nào mới khai sinh hoặc vừa tuổi thôi nôi ư,
dạo một đôi vòng phố Sài Gòn bạn sẽ được dịp trở thành một đứa trẻ khi luôn miệng hỏi món này, món kia, món nọ của cả nước, mới thấy lần đầu, ăn thế nào, có ngon khô

Được sống và cảm thụ không gian gia vị Sài Gòn mới hiểu được rằng, đất trời và con người xứ ta sáng tạo, du nhập các món ăn ngon nhiều đến mức có món chưa kịp ăn thì đã hết tuổi thọ gia vị thị trường. Ví như món khoai mở chiên rộ lên khắp Sài Gòn một lúc rồi lụi tàn. Không gian gia vị Sài Gòn lắm lúc khắc nghiệt là vậy. Không có bài học để đời nào cả, không xét nguồn gốc, không hứa hẹn; nhưng luôn luôn là đầu nguồn cung cấp để tràn trề món ngon, thức lạ và xem đó như sự hiến dâng. Ở Sài Gòn không cần phải chờ đói bụng hoặc thèm ăn mà chỉ cần những thoáng rảnh rang là người ta nháy mắt rủ nhau “Kiếm cái gì ăn chơi đi!” Ăn chơi, chỉ hai tiếng này thôi cũng gói trọn ý nghĩa của người du hành vào không gian gia vị Sài gòn. Người Việt, ngay trong những gia đình chỉ đủ sức lo hai bữa ăn thì những người bà, người mẹ thỉnh thoảng cũng làm cho cái bánh, chén chè để con cháu được ăn chơi. Còn dân giàu nứt vách thì những món ăn chơi luôn xếp đầu bảng hưởng thụ.

Vậy nên, nói rằng Sài Gòn là nơi hội tụ mọi tinh hoa đất nước đương nhiên không bao giờ trật. Nhưng một góc trưởng giả, quan quyền nào đó, người ta không thích xếp các món ăn rong vào danh mục văn hóa ẩm thực, cũng như có ý xua đuổi cả cõi hàng rong ra khỏi đời sống đô thị. Nếu nhìn cái đòn gánh, cái xe đẩy, quầy hà như một dạng quấy rầy trật tự đô thị tức là đã tự mình góp phần đổ bê-tông chôn vùi vẻ lãng mạn tính nhạy cảm đời sống thị dân và bóp chết không gian gia vị.

Không gian gia vị Sài Gòn, không bắt nhịp trí tuệ, không bắt cầu sang trọng mà chỉ hằng hằng chia sẻ với những tâm hồn chân thật qua đồ ăn, thức uống bình dị, biết khắn khít với sự mưu sinh cực nhọc khó khăn của người bản địa và dân nhập cư. Nếu có những giá trị được định là văn hóa ẩm thực mà giá trị đó không có sự phong phú tràn đầy từ tâm hồn nhạy cảm của cả người bán lẫn người mua trong không gian đô thị, liệu nó có xứng với cộng đồng thị dân văn minh không!

Nếu những sự kiện thời sự trọng đại có những đại lộ để thông suốt vào lịch sử thì từng món hàng rong có những lối mòn, có các đại lộ để quấn quít bên nhau trong không gian gia vị thân thương của hạnh phúc cuộc sống và văn minh con người.